การเกิดรกค้าง  (RETAINED  PLACENTA)

รกค้างในแพะพบน้อยกว่าในโคนม  ปกติรกควรออกมาหลังจากคลอดภายในไม่กี่ชั่วโมง  การจัดน้ำอุ่นที่สะอาดให้แม่แพะกินหลังคลอด  เชื่อว่าจะช่วยขับรกให้เร็วขึ้น  ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากอุณหภูมิร่างกายแม่แพะลดลงเพราะออกแรงเบ่งและสภาพอากาศหนาวขณะคลอดลูก  นอกจากนี้การเกิดรกค้างและมดลูกอักเสบเป็นหนองอาจมีสาเหตุมาจากการขาดธาตุซีลีเนียมก็ได้

รกค้าง (Retention of Placenta)

รกค้าง หมายถึงการที่รกไม่ลอกหลุดจากผนังมดลูกภายใน 12 ชั่วโมงภายหลังแม่แพะ-วัวคลอดลูกแล้ว (ปกติไม่ควรเกิน 5-6 ชั่วโมง)

สาเหตุ
1. คลอดยาก
2. แม่แพะ-วัวคลอดก่อนกำหนดหรือแท้งลูกจากสาเหตุต่างๆ
3. โรคติดเชื้อทางระบบสืบพันธุ์ในส่วนของรก (Placenta) ระหว่างการตั้งท้องหรือในระยะคลอด เช่น โรคบรูเซลโลซิส มดลูกอักเสบจากการติดเชื้อต่างๆ ทั้งแบคทีเรียและเชื้อรา
4. ความผิดปกติในตัวลูก เช่น ลูกตายทั้งกลมและเป็นมัมมี่ (ลูกกรอก) หรือคลอดลูกแฝด
5. การขาดวิตามินและแร่ธาตุบางอย่าง เช่น วิตามินอี ธาตุซิลิเนี่ยม หรือแคลเซี่ยม
6. การใช้ยากลุ่มสตีรอยด์ (steroid)

อาการ
แม่แพะ-วัวแสดงอาการปวดและพยายามเบ่งให้ส่วนของรกที่ติดอยู่กับผนังมดลูกออกมา อาการทั่วไปของแม่แพะ-วัวจะไม่มีความผิดปกติมาก นอกจากกินอาหารน้อยลงหรือปริมาณน้ำนมที่รีดได้ลดลง แต่ถ้าไม่รีบแก้ไขโดยเร็วภายใน 12-24 ชั่วโมง จะทำให้เกิดการอักเสบของผนังมดลูกเป็นเหตุให้เกิดปัญหาผสมติดยากเนื่องจากมีการติดเชื้อภายในมดลูกอย่างเรื้อรังตามมา

การแก้ไข
ไม่ควรใช้มือล้วงดึงเอารกที่ค้างออกมา เพราะอาจจะทำให้เลือดภายในมดลูกไหลไม่หยุดจนทำให้แม่แพะ-วัวเสียเลือดมากและตาย หรือเกิดการอักเสบเพราะติดเชื้อตามมาภายหลังได้ ควรสอดยาเม็ดเข้ามดลูกครั้งละ 2-3 เม็ด วันเว้นวัน จนกว่ารกที่ค้างอยู่จะเกิดการสลายตัวและไหลหลุดออกมาเอง แต่ถ้ามีภาวะติดเชื้อร่วมด้วยสัตว์จะมีไข้ ควรให้ยาปฏิชีวนะกลุ่มซัลโฟนามีด (sulfonamide) ฉีดเข้ากล้ามหรือเข้าเส้นเลือดร่วมด้วย

การป้องกัน
ในฝูงแพะ-วัวที่มีประวัติรกค้างบ่อยๆ หรือในบางพื้นที่ที่มีการขาดแร่ธาตุบางชนิด โดยเฉพาะซิลิเนี่ยม (Se) ควรฉีดยาในกลุ่มวิตามิน ADE เข้ากล้ามเนื้อในช่วง 1 เดือนก่อนคลอด หรือให้แร่ธาตุพวกนี้ผสมในอาหาร หรือมีแร่ธาตุก้อนให้สัตว์ได้เลียกินตลอดเวลา จะช่วยป้องกันการเกิดรกค้างได้

ถ้าแม่แพะคลอดแล้ว  12  ชั่วโมงยังมีรกค้าง  ขอให้ผู้เชี่ยวชาญล้วงปลดรกที่ค้างและใช้นิ้วมือเกี่ยวแล้วค่อยๆ  ดึงออก  ถ้าไม่สามารถล้วงออกได้แก้ไขโดยการฉีดยาปฏิชีวนะและยาไดเอททิลสติลเบสโตรล  (Diethylstilbestrol) (ฮอร์โมนเพศ) ขนาด  10-15 มิลลิกรัม  เพื่อเปิดปากมดลูกและขับรกที่ค้างออกได้

หรือในหลายๆ กรณี จะฉีดฮอร์โมนอ็อกซิโทซิน (Oxytocin) ทางเส้นเลือดเพื่อเร่งมดลูกให้หดรัดตัวและขับรกส่วนที่ค้างออกมา วิธีการนี้มักได้ผลดีกว่าวิธีอื่น แต่ปริมาณยา เป็นสิ่งที่ควรระวัง อย่าให้มากเกินไป เพราะแม่แพะจะเบ่งไม่หยุด มดลูกอาจทะลักได้

ปล. เกร็ดเล็กๆ

อ.ทวีรัตน์ เกตุแก้ว : งดอาหารอื่น ให้แพะกินใบข่อย สามารถขับรกออกมาได้ในเร็ววัน

กายวิภาคศาสตร์ของแพะ..ผู้เลี้ยงแพะควรรู้

ขอบคุณ

http://niah.dld.go.th/th/AnimalDisease/..
http://tulyakul.blogspot.com/2014/03/..
http://niah.dld.go.th/th/AnimalDisease/..
https://th.theasianparent.com/%E0%B8%82%E0%B..
https://www.yoycart.com/Product/556087417426/
https://www.google.com/search?q=Placenta+goat&newwindow..